Vai trò của y tế từ xa trong đại dịch Covid-19 – Giải pháp “ảo” một cách “hoàn hảo”.
Tác giả: Judd E. Hollander, M.D., Brendan G. Carr, M.D. New England Journal of Medicine
Gần đây một số nhà nghiên cứu đã đặt ra câu hỏi rằng liệu những cuộc khám bệnh trực tiếp có nên trở thành lựa chọn thứ hai, thứ ba, thậm chí là lựa chọn cuối cùng khi cân nhắc tính tiện lợi và tiết kiệm chi phí cho bệnh nhân trong khi những nghiên cứu trước đây chỉ thường mô tả tiềm năng của y tế từ xa trong cấp cứu thảm họa và sức khỏe cộng đồng. Không có chương trình y tế từ xa nào có thể được triển khai sau một đêm, hệ thống y tế Mỹ đã cố gắng thiết lập mạng lưới y tế từ xa một cách nhanh chóng nhất để có thể phản ứng kịp thời với đại dịch Covid-19.
Chiến lược trung tâm để tăng cường kiểm soát bệnh nhân trong đại dịch Covid-19 là phân loại bệnh nhân trước khi đến khoa cấp cứu. Dịch vụ y tế từ xa trực tiếp đến bệnh nhân (direct-to-customer) hoặc khi có nhu cầu (on-demand) là hướng tiếp cận của thế kỷ 21 cho phép bệnh nhân tự cách ly nhằm bảo vệ bệnh nhân, bác sĩ và cộng đồng khỏi phơi nhiễm, cho phép bác sĩ và bệnh nhân có thể giao tiếp 24/7 bằng điện thoại thông minh hoặc máy tính tích hợp webcam. Các triệu chứng đường hô hấp vốn là dấu hiệu sớm của Covid-19 là tiêu chí thường được đánh giá nhất trong mô hình này. Ngoài ra, nhà cung cấp dịch vụ y tế cũng có thể dễ dàng thu nhận thông tin di chuyển và lịch sử tiếp xúc của cộng đồng. Các thông tin dịch tễ này có thể được sử dụng để tiêu chuẩn hóa phương thức sàng lọc bệnh tự động.
Hơn 50 cơ sở y tế đã triển khai chương trình y tế từ xa, bao gồm Jefferson Health, Mount Sinai, Kaiser Permanente, Cleveland Clinic và Providence. Các cơ sở y tế chưa kịp thiết lập mạng lưới y tế từ xa có thể sử dụng dịch vụ được cung cấp bởi Teladoc Health hoặc American Well. Hiện tại, rào cản của việc ứng dụng y tế từ xa để sàng lọc SARS-CoV-2 là làm thế nào để phối hợp với dịch vụ xét nghiệm. Đối với các khu vực xét nghiệm mở rộng được thiết lập tại các văn phòng chuyên dụng, trong lán trại hoặc xe cấp cứu, hệ thống y tế địa phương vẫn có thể thực hiện xét nghiệm bệnh nhân trong khi hạn chế tiếp xúc với sự trợ giúp của y tế từ xa.
Ngoài vấn đề khám bệnh ngoại trú, các nhà công nghệ còn phát triển các công cụ phân luồng tự động (bot) có khả năng phân loại bệnh nhân ở nhiều mức độ nguy cơ khác nhau đến các cơ sở y tế phù hợp. Bệnh nhân cũng có thể lên lịch hẹn khám qua video call để tránh di chuyển trực tiếp đến các cơ sở y tế. Khi cần thực hiện xét nghiệm, trung tâm y tế sẽ phối hợp với các đơn vị xét nghiệm địa phương hoặc của bang. Điều quan trọng là những mô hình này sẽ hạn chế việc chuyển bệnh một cách thường quy đến khoa cấp cứu, trung tâm chăm sóc khẩn cấp hoặc những khu vực có nguy cơ tiếp xúc với những bệnh nhân khác và nhân viên y tế.
Những bệnh nhân đã tiếp xúc với nhiều người tại khu vực khám bệnh trực tiếp và những người có kết quả sàng lọc dương tính với những đặc điểm nguy cơ cao nên được cách ly ngay lập tức để tránh tiếp xúc thêm cho các bệnh nhân và nhân viên y tế khác. Khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, nhiều khoa cấp cứu đã được điều chỉnh để phù hợp với mô hình sàng lọc xét nghiệm nhanh ban đầu bằng cách cho phép một nhà cung cấp y tế từ xa thực hiện việc tiếp nhận bệnh. Một số cơ sở y tế còn phát triển các phần mềm ứng dụng của riêng họ cho mục đích này. Trong bệnh cảnh cấp cứu, việc sử dụng phần mềm hội nghị truyền hình từ một phòng sàng lọc để kết nối bảo mật tới một bác sĩ có thể được thực hiện tương đối nhanh chóng.
Máy tính bảng có thể được sử dụng cho bệnh nhân Covid và vệ sinh tái sử dụng theo quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn. Tại các trạm chăm sóc lưu động, những bệnh nhân đã xét nghiệm dương tính có thể được cung cấp một máy tính bảng và được cách ly trong phòng khám. Sau đó, cuộc khám bệnh từ xa có thể được thực hiện với một bác sĩ thông qua kết nối chuyên biệt mà không cần phải tiếp xúc với bất kỳ nhân viên y tế nào. Để giải quyết những khó khăn trong việc cung ứng, chúng ta có thể sử dụng bất kỳ loại máy tính bảng nào sẵn có. Những bệnh nhân thể trạng tốt có thể được đưa về cách ly tại nhà và nhân viên xét nghiệm tại nhà sẽ được điều phối đến sau. Mô hình này còn hiệu quả để cách ly những nhân viên y tế đã tiếp xúc với bệnh nhân Covid-19. Những hệ thống y tế từ xa tương tự cũng đã được sử dụng cho những bệnh nhân nhập viện để giảm nguy cơ tiếp xúc với nhân viên y tế và người thân.
Hệ thống chăm sóc tích cực từ xa (Tele-ICU) cho phép bác sĩ có thể theo dõi từ xa tình trạng của 60-100 bệnh nhân trong ICU của nhiều bệnh viện khác nhau, ví dụ như dịch vụ được cung cấp bởi Trung Tâm Mercy Virtual Care, Sutter Health và Sentara Healthcare. Sự phức tạp về mặt công nghệ và nhân sự khiến cho việc thiết lập một hệ thống Tele-ICU trong khoảng thời gian ngắn là gần như không thể, tuy nhiên vẫn có thể thiết lập mô hình đơn giản hơn, sử dụng các máy tính bảng để giảm sự tiếp xúc giữa bệnh nhân và nhân viên y tế.
Các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng tích hợp với thiết bị di động cũng cho phép bệnh nhân được điều trị tại nhà kết hợp với thăm khám từ xa. Dự án ETHAN tại Houston đã sử dụng y tế từ xa để giám sát bệnh nhân. Thông tin có thể được cung cấp trực tiếp bởi bộ phận phản ứng nhanh 911, từ đó làm giảm nhu cầu di chuyển đến khoa cấp cứu. Trong đại dịch Covid-19, Avera Health đã triển khai dịch vụ gửi các đơn vị chăm sóc sức khỏe tại nhà trực tiếp đến bệnh nhân, kết hợp với xét nghiệm tại nhà. Đối với những bệnh nhân nặng, chương trình này có thể giúp sàng lọc trước khi chuyển bệnh nhân đến bệnh viện, có thể cho phép họ bỏ qua khoa cấp cứu để đến trực tiếp giường bệnh, làm giảm sự tiếp xúc với nhân viên y tế và những bệnh nhân khác.
Y tế từ xa có thể giúp bệnh nhân tiếp cận nhanh chóng tới bác sĩ chuyên khoa sâu, những người rất khó hẹn ngay lập tức để khám bệnh trực tiếp. Mô hình này đã được triển khai thành công trong bệnh cảnh đột quỵ. Hệ thống Jefferson Healthm Cleveland Clinic và đại học Pittsburgh cung cấp dịch vụ cấp cứu thần kinh từ xa cho nhiều bệnh viện. Hệ thống Mount Sinai giúp cung cấp dịch vụ khám bệnh từ xa với các bác sĩ chuyên khoa từ tám bệnh viện đến hơn 300 khu vực khác nhau. Những rào cản để thực hiện mô hình này bao gồm hình thức chi trả, xác minh bệnh nhân và nhân sự bác sĩ chuyên khoa.
Vụ việc gây chấn động khi có tới 100 nhân viên y tế tại một bệnh viện phải bị cách ly tại nhà vì tiếp xúc với Covid-19 khiến chúng ta phải cân nhắc đến vấn đề nhân lực y tế trong mùa đại dịch. Tại những trung tâm với phòng cấp cứu sử dụng mô hình tiếp nhận bệnh từ xa, các bác sĩ vẫn có thể khám bệnh trong khi đang cách ly, giúp giải quyết nhu cầu nhân lực và để các bác sĩ còn lại tại bệnh viện có thời gian để chăm sóc bệnh nhân trực tiếp. Các bác sĩ đang cách ly cũng có thể thực hiện các công việc tại phòng khám với các bệnh nhân từ xa. Một điều khó khăn được đặt ra là y tế từ xa không thể thay thế tất cả các dịch vụ chăm sóc trực tiếp được thực hiện bởi những nhân viên y tế hỗ trợ khác như y tá, trợ lý y khoa, trợ lý bác sĩ.
Để chuẩn bị cho trường hợp xấu nhất, như một trận dịch Covid-19 tại địa phương khiến cho các nhân viên y tế phải cách ly hoặc vắng mặt do bệnh, trung tâm Jefferson Health đã thực hiện một chương trình y tế từ xa cho phép bác sĩ lâm sàng có thể tiếp tục chăm sóc những bệnh nhân đã tiếp nhận bằng cách chuyển đổi những lượt thăm khám trực tiếp đã hẹn sang khám bệnh từ xa. Những lượt khám bệnh này có thể được thực hiện với cả bệnh nhân và nhân viên y tế tại nhà, hạn chế di chuyển và tiếp xúc nhưng vẫn đảm bảo dịch vụ y tế không bị gián đoạn. Hoạt động đào tạo từ xa cũng có thể được thực hiện cho bác sĩ và bệnh nhân, những người cần được hướng dẫn các thông tin và kiến thức y tế.
Thảm họa và dịch bệnh đã mang đến những thách thức chưa từng có tiền lệ trong việc cung cấp dịch vụ y tế. Mặc dù y tế từ xa sẽ không thể giải quyết tất cả những vấn đề này, đây vẫn là mô hình phù hợp nhất trong hoàn cảnh buộc phải hạn chế tiếp xúc. Chúng ta có thể gọi đó là giải pháp “ảo” một cách “hoàn hảo”.
